Wydawca treści
Biegi na orientację
Lubisz biegać, ale znudziło ci się bicie rekordów prędkości? Spróbuj czegoś nowego. W biegach na orientacje równie ważna co sprawne nogi i płuca jest głowa.
O co chodzi w biegu na orientację? O jak najszybsze przebycie określonej trasy wyznaczonej punktami kontrolnymi. Którędy zawodnik pokona dystans pomiędzy kolejnymi punktami, zależy tylko od niego: jego sprawności poruszania się w terenie, zmysłu orientacji i strategii. Do pomocy ma - coraz bardziej zapomniane w dzisiejszych czasach nawigacji satelitarnych - mapę i kompas. Żeby ukończyć zawody, musi zaliczyć wszystkie punkty w odpowiedniej kolejności. Swoją obecność w tych miejscach potwierdza na karcie startowej lub, coraz częściej, na specjalnym chipie.
Historia z armią w tle
Biegi na orientację wywodzą się ze Skandynawii. Pierwsze zawody zorganizowano jeszcze w XIX w. w Norwegii. Początkowo dyscyplina cieszyła się niewielkim zainteresowaniem i startowali w niej głównie wojskowi. Dla cywilów, w czasach gdy sport nie był tak popularny, jak dziś, pokonanie dwudziestokilometrowych tras było zbyt wielkim wyzwaniem. Dopiero kiedy skrócono dystans orienteering stał się popularniejszy wśród amatorów. W latach trzydziestych XX w. rozegrano pierwsze zawody międzynarodowe, a po drugiej wojnie światowej biegi na orientację zaczęto uprawiać poza Skandynawią, w 1961 r. powstała Międzynarodowa Federacja Sportów na Orientację, a pięć lat później odbyły się pierwsze mistrzostwa świata.
Dziś ten sport wciąż najpopularniejszy jest w Europie. Nieco mniejszym zainteresowaniem cieszy się w Ameryce Północnej, Wschodniej Azji i Australii.
Chociaż jest dyscypliną olimpijską, nigdy nie znalazł się w programie igrzysk. I pewnie długo nie znajdzie. Biegów na orientację w zasadzie nie sposób pokazać w telewizji ze względu na zbyt rozległy teren rozgrywania zawodów. Z tego samego powodu oraz tego, że biegi zazwyczaj organizowane są w lesie, trudno oczekiwać tłumu kibiców. Pomimo tej niemedialności, popularność orienteeringu rośnie, a na największych zawodach startuje nawet 25 tys. biegaczy. To liczba porównywalna z frekwencją na największych maratonach na świecie.
O co w tym chodzi?
W biegu na orientację bardzo ważna jest mapa, ale nieco inna od tych używanych podczas leśnych wędrówek. Podstawowa różnica polega na tym, że lasy oznaczone są na niej różnymi odcieniami zieleni. Im ciemniejszy kolor, tym gęstszy las, a więc poruszanie się w nim trudniejsze. Takie oznaczenia pomagają zdecydować czy lepszym rozwiązaniem będzie bieg najkrótszą trasą przez gęstwinę, czy lepiej trochę nadłożyć drogi i pokonać trasę przez rzadsze zarośla.
Reszta oznaczeń przypomina te powszechnie używane. Niebieskie elementy to obiekty wodne: rzeki, strumienie, jeziora, bagna czy studnie. Brązowe poziomnice obrazują ukształtowanie terenu: góry, pagórki, muldy, jary itp. Czarne znaczki pokazują charakterystyczne obiekty, np. głazy, myśliwskie ambony czy np. jaskinie.
Skala map używanych w orienteeringu jest dużo mniejsza niż turystycznych, zwykle 1:15000 lub 1:10000 (1 cm na mapie odpowiada 150 lub 100 metrom w terenie), a w wypadku biegów sprinterskich - nawet mniej niż 1:5000. Oczywiście nie obejdzie się tez bez kompasu. To dzięki niemu można ustawić mapę względem północy, a także przemieszczać się pomiędzy punktami kontrolnymi na azymut.
Punkty kontrolne podczas biegu na orientację oznaczone są tzw. lampionami. To biało-pomarańczowy lub biało-czerwony znacznik w kształcie sześcianu. Każdy z punktów ma swój kod.
wyposażony jest też w perforator, za pomocą którego uczestnik oznacza kartę startową lub, coraz częściej, elektryczny czujnik, który rejestruje chip zawodnika.
Naturalnie w lesie
Najpopularniejszym biegiem na orientację jest bieg klasyczny (nazywany też długim). W równym stopniu sprawdza on techniki orientacji, co sprawność i wytrzymałość zawodnika. Pokonanie trasy zajmuje zwycięzcom około 75-90 minut. Biegi średniodystansowe nastawione są przede wszystkim na dobrą nawigację. Najlepsi kończą je mniej więcej w pół godziny. W biegu sztafetowym wygrywa ta - najczęściej trzyosobowa - drużyna, której zawodnicy po kolei zaliczą jak najszybciej i bezbłędnie swoje trasy. Organizuje się także biegi sprinterskie, nocne, długodystansowe czy punktowe, w których trzeba w określonym czasie zaliczyć jak najwięcej punktów kontrolnych.
Naturalnym terenem do uprawiania biegów na orientację są lasy. Dlatego też Lasy Państwowe postanowiły przyjść z pomocą miłośnikom tej dyscypliny. W 2011 r. Ogólnopolski Komitet Organizacyjny Biegu na Orientację Leśników przedstawił koncepcję Zielonego Punktu Kontrolnego. Chodzi o zainstalowanie w lasach lub parkach stałych punktów kontrolnych, które umożliwiłyby bieg w dowolnym czasie. Takie standaryzowane punkty mają logo właściciela, zarządcy terenu lub sponsora, plakietki z symbolem orienteeringu, kasownik (perforator) kart kontrolnych oraz kod kreskowy umożliwiający elektroniczne potwierdzenie obecności zawodnika. Do tego zarządcy terenu przygotowują znormalizowane mapy do orienteeringu, które uczestnicy biegu będą np. mogli ściągnąć z internetu.
Do tej pory powstało ponad czterdzieści projektów Zielonych Punktów Kontrolnych w Lasach Państwowych. Są takie na terenie nadleśnictw: Krynki, Bytów, Przedborów, Olsztynek, Wieruszów, Maskulińskie, Spychowo, Brynek, Gdańsk, Mielec, Strzebielino, Hajnówka, Lipka, Woziwoda, Miękinia, Elbląg, Dojlidy, Solec Kujawski, Supraśl, Krasnystaw i Augustów. Ich wykaz można znaleźć na stronie www.zielonypunktkontrolny.pl.
Najnowsze aktualności
Daniel Zwyczajny w Nadleśnictwie Ciechanów
Daniel Zwyczajny w Nadleśnictwie Ciechanów
Daniel zwyczajny (Dama dama) to średniej wielkości ssak z rodziny jeleniowatych, który jest jednym z najbardziej charakterystycznych przedstawicieli fauny polskich lasów. Dorosłe samce, zwane bykami, osiągają długość ciała od 130 do 150 cm, a ich wysokość w kłębie wynosi do 110 cm. Masa ciała byków może dochodzić nawet do 100 kg, podczas gdy łanie (samice) ważą średnio 55 kg. Jedną z cech wyróżniających daniela spośród innych jeleniowatych jest jego poroże – szerokie, łopatowate rogi, które mogą ważyć nawet 7 kg.
Sierść daniela zmienia się zależnie od pory roku – latem zwierzę ma ubarwienie rudobrązowe, z wyraźnymi białymi plamami i ciemną smugą biegnącą wzdłuż kręgosłupa. Zimą jego sierść przyjmuje odcień szaro-popielaty, a plamy zanikają.
Daniele żyją w stadach zwanych chmarami, których strukturą zarządza zazwyczaj doświadczona łania. Chmara składa się z łań z cielętami, młodych osobników obu płci oraz – w okresie godowym – byków. Poza sezonem rui samce prowadzą samotniczy tryb życia lub tworzą małe grupy. Okres godowy, zwany bekowiskiem, przypada na październik i listopad. W tym czasie byki wydają charakterystyczne dźwięki przypominające chrapanie, które mają na celu przyciągnięcie łań i odstraszenie rywali. W przeciwieństwie do rykowiska jeleni, bekowisko danieli jest mniej intensywne, a fizyczne starcia między samcami zdarzają się rzadko, głównie gdy różnice w sile i kondycji są wyraźne.
Po ciąży trwającej około 220–230 dni, łania rodzi zwykle jedno, rzadziej dwa cielęta, które już po tygodniu zaczynają podążać za matką. Młode karmione są mlekiem do kolejnego sezonu rui, a dojrzałość płciową osiągają w wieku 2–3 lat. Byki często przystępują do rozrodu dopiero po pełnej dojrzałości fizycznej, czyli około 5 roku życia.
Daniel jest gatunkiem o dużych zdolnościach adaptacyjnych. W Polsce występuje głównie w borach mieszanych i liściastych, zwłaszcza tam, gdzie lasy graniczą z otwartymi przestrzeniami, takimi jak łąki czy pola uprawne. Unika terenów podmokłych i bagiennych, ponieważ jest przystosowany do suchych, śródziemnomorskich siedlisk.
Jest roślinożercą, którego dieta zmienia się w zależności od pory roku. Latem preferuje trawy oraz liście jeżyny i bluszczu, a jesienią i zimą żywi się korą drzew, pędami roślin iglastych, żołędziami, bukwią i kasztanami.
Daniele mają niewielkie wymagania siedliskowe i są aktywne w ciągu dnia, co czyni je atrakcyjnymi dla miłośników przyrody i obserwatorów dzikich zwierząt. W małych kompleksach leśnych, które nie nadają się do hodowli jelenia szlachetnego, daniel często zajmuje ekologiczną niszę.
Współczesna hodowla danieli w Polsce prowadzona jest w sposób zrównoważony. W ośrodkach leśnych monitoruje się stan zdrowia i liczebność populacji, a także kontroluje się ich żerowanie, by zapobiec nadmiernemu uszkadzaniu roślinności.
W Nadleśnictwie Ciechanów daniela zwyczajnego można spotkać na terenie leśnictw Lekowo oraz Rydzewo, gdzie znajduje się ośrodek hodowli zwierzyny. W tych rejonach daniel zwyczajny jest jednym z gatunków charakterystycznych, a miłośnicy przyrody mają okazję obserwować ten gatunek w lasach naszego regionu.
Zdjęcia autorstwa Miłosz Pogorzelski
